"Κάθε υποδούλωση των ανθρώπων, είναι ταυτόχρονα περιορισμός της δικής μου ελευθερίας. Είμαι ελεύθερος άνθρωπος μόνο στο μέτρο που αναγνωρίζω την ανθρωπιά και την ελευθερία όλων των ανθρώπων γύρω μου. Όταν σέβομαι την ανθρωπιά τους, σέβομαι τη δική μου".
Σαν σήμερα (30 Μαίου) το μακρινό 1814 βλέπει για πρώτη φορά το φως της ημέρας ο Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Μπακούνιν στο Καλίνιν της Ρωσίας. Γόνος και αυτός αριστοκρατικής οικογένειας, όπως αρκετοί από τους αντισυμβατικούς και επαναστάτες αυτού του κόσμου, ήταν γραφτό να γίνει ο άνθρωπος που με τις ιδέες του θα έθετε τις βάσεις (μαζί με τους Προυντόν και Κροπότκιν) της ιδέας του αναρχισμού.
Φοίτησε στη στρατιωτική ακαδημία της Αγίας Πετρούπολης, από όπου και λιποτάκτησε και στη συνέχεια έμαθε γερμανικά προκειμένου να διαβάζει στο πρωτότυπο τις ιδέες των Καντ, Χέγκελ και Φίχτε. Περιδιαβαίνει στην Ευρώπη, συμμετέχει σε λαϊκές εξεγέρσεις και γνωρίζεται από κοντά με τον Προυντόν και τον Μαρξ. Με τον τελευταίο θα έρθει σε ρήξη όταν κατά τη διάρκεια της Πρώτης Διεθνούς στη Βιέννη το 1868 θα δηλώσει : "Δεν είμαι κομμουνιστής, γιατί ο κομμουνισμός συγκεντρώνει και απορροφά όλες τις δυνάμεις της κοινωνίας στα χέρια του κράτους", με τον εμβρόντητο Μαρξ να τον ακούει από τα έδρανα.
Ο Μπακούνιν ενέπνευσε παγκοσμίως τους νέους με τη θεωρία του και ήταν πρωτεργάτης της ταξικής πάλης όπου βρισκόταν. Θα δηλώσει το 1871 πως:
"Ο άνθρωπος δεν μπορεί να αισθάνεται και να ξέρει ότι είναι ελεύθερος - και επομένως δεν μπορεί να εκφράσει την ελευθερία που αισθάνεται - παρά μόνο ανάμεσα στους ανθρώπους. Για να είμαι ελεύθερος, έχω ανάγκη να βλέπω ότι με περιβάλλουν και με θεωρούν ως ελεύθερο, ελεύθεροι άνθρωποι. Η ελευθερία όλων δεν είναι ένα όριο για εμένα, όπως ισχυρίζονται οι ατομικιστές, αντίθετα, είναι η επιβεβαίωση, η απόδειξη και η ατελείωτη επέκταση".
Εχθρός του κράτους και οποιασδήποτε μορφής εξουσίας θα τονίσει την ανάγκη για απελευθέρωση του ανθρώπου από όλα τα εξουσιαστικά δεσμά είτε αυτά προέρχονται από το κράτος και την κοινωνία είτε από τη θρησκεία:
"Όσο θα υπάρχουν κράτη, οι λαϊκές μάζες, ακόμα και στα πιο δημοκρατικά καθεστώτα, θα είναι πραγματικοί σκλάβοι, γιατί δεν θα εργάζονται για τη δική τους ευτυχία, αλλά για την κυριαρχία και τον πλουτισμό του κράτους".
Επιθετικός απέναντι σε όλες τις μορφές καταπίεσης και εξουσίας θα διατυμπανίσει μέσα από τα έργα του και τη δράση του την απόλυτη πίστη του στην ελευθερία του ανθρώπου και στο σπάσιμο των δεσμών που του έχουν επιβληθεί:
"Όντας ο Θεός ο αφέντης, ο άνθρωπος είναι δούλος".
Παράλληλα δε θα διστάσει να κατηγορήσει... τους πάντες:
" όλους τους βασανιστές, όλους τους καταπιεστές και όλους τους εκμεταλλευτές της ανθρωπότητας - παπάδες, μονάρχες, κρατικούς αξιωματούχους, στρατιωτικούς, χρηματιστές, κάθε λογής επίσημους, αστυνόμους, χωροφύλακες, δεσμοφύλακες και δήμιους, καπιταλιστές και αγιογδύτες, συμβολαιογράφους και μεγαλοκτηματίες, δικηγόρους, οικονομολόγους, πολιτικούς κάθε απόχρωσης, μέχρι τον πιο μικρό εμποράκο που πουλάει ζαχαρωτά". Αλλά οι κύριοι θεσμοί της ανθρώπινης υποδούλωσης, "οι δυο εφιάλτες μου", είναι η Εκκλησία και το Κράτος".
Στον κόσμο που ο Μπακούνιν οραματιζόταν, στη δική του ουτοπία, η μαρξιστική θεωρία δε χωρούσε. Θα γράψει πως:
"η δύναμη της σκέψης και η επιθυμία της εξέγερσης είναι "οι πολυτιμότερες ιδιότητες" των ανθρώπων ενάντια στην αιώνια δουλεία. Αυτά τα όπλα πρέπει να χρησιμοποιηθούν εναντίον του κράτους και της θρησκείας. Και όταν επιτευχθεί η ανατροπή, τότε θα ανατείλει μια νέα εποχή ελευθερίας και ευτυχίας για την ανθρωπότητα. Όμως, υπάρχει ένας καινούργιος εχθρός, μια νέα τάξη προορισμένη να κρατήσει τις μάζες στην άγνοια για να τις εξουσιάζει. Πρόκειται για τους διανοούμενους, αρχηγός των οποίων είναι ο Μαρξ".
Ο Μπακούνιν διακηρύσσει μια "εξέγερση της ζωής ενάντια στην επιστήμη ή μάλλον ενάντια στη διακυβέρνηση της επιστήμης". Επιμένει ότι η αληθινή αποστολή της επιστήμης και της μάθησης δεν είναι να κυβερνάνε τους ανθρώπους, αλλά να τους σώσουν από τη δεισιδαιμονία, τον μόχθο και την αρρώστια. "Με δυο λόγια", γράφει στο Θεός και Κράτος, "η επιστήμη είναι η πυξίδα της ζωής, όχι όμως η ίδια η ζωή". Έτσι λοιπόν, η μάθηση πρέπει να πάψει να αποτελεί κληρονομιά των λίγων και να γίνει κληρονομιά όλων, "ώστε οι μάζες, παύοντας να είναι κοπάδια που τα οδηγούν και τα κουρεύουν οι προνομιούχοι παπάδες, να πάρουν στα χέρια τους τη μοίρα τους".
Ο Μπακούνιν θα μείνει πιστός στις ιδέες του μέχρι το τέλος της ζωής του. Θα αποχαιρετήσει αυτό τον κόσμο την 1η Ιουλίου του 1876 όντας ένας απόλυτος εραστής της ελευθερίας, αφήνοντας πίσω του τα γραπτά και τη σκέψη του. Έργα όπως "Θεός και Κράτος", "Κρατισμός και Αναρχία", "Ζωικότητα και Ανθρωπότητα", "Κριτική της υπάρχουσας κοινωνίας", θεωρούνται ως σημεία αναφοράς για το αναρχικό κίνημα μέχρι και τις ημέρες μας.
Για το τέλος μια φράση του:
"Από την ελευθερία δεν μπορείς να κόψεις ούτε ένα κομματάκι, γιατί αμέσως όλη η ελευθερία συγκεντρώνεται μέσα σ’ αυτό το κομματάκι".
* Με πληροφορίες από: athens.indymedia.org, eleftheriakos.gr, www.news247.gr, www.newsbeast.gr, el.wikipedia.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου